Verschillende kinderen – één school
Algemeen Na de zomervakantie is elke school verplicht om kinderen die extra ondersteuning nodig hebben, een passende onderwijsplek te bieden. Wat betekent de nieuwe wet Passend Onderwijs voor de Urker scholen en welke plek gaat de nieuwe Harmpje Visserschool innemen? Henk Blankestijn (directeur Harmpje Visserschool) en Wilfred de Vries (directeur Onderwijs en Schoolvereniging Rehoboth) schetsen de situatie.De Harmpje Visserschool was drastisch aan vernieuwing toe ten tijde van de bekendmaking Passend Onderwijs. Directeur Henk Blankestijn: ,,Een nieuwe wet plus een nieuwe school was voor ons bij elkaar opgeteld een kans om dromen te realiseren. Die dromen komen tot leven in de Brede Zorgschool.’’ Maar op de plek waar de nieuwe school moet komen, ligt op dit moment nog een ‘bult zand’ en de bouw moet nog beginnen. Hoe het ook zij, Blankestijn ziet het plaatje helemaal voor zich. Zijn leerlingen krijgen nu nog les in een noodlocatie aan de Wimpel, een lokaal in de Prinses Beatrixschool, het nieuwe deel van de Pieter Zandt en in zaaltjes van De Ark, maar: ,,Volgend jaar augustus moeten de deuren van de nieuwe school open.’’
Aanpoten
Het is een ambitieus plan, dat voor zowel bouw als onderwijs aanpoten betekent. De Brede Zorgschool wordt namelijk een school waar het Passend Onderwijs op brede schaal handen en voeten krijgt. Directeuren, leerkrachten, leerlingen en ouders verzamelden in de achterliggende periode ideeën, zochten naar mogelijkheden en passen momenteel de complete puzzel in elkaar.Met een busje naar school
Voordat Blankestijn en De Vries ‘los’ gaan over de Brede Zorgschool, leggen ze eerst uit wat Passend Onderwijs precies betekent voor Schoolvereniging Rehoboth. De Vries licht toe: ,,Elke basisschool biedt in de nieuwe vorm een basisarrangement aan qua onderwijs, plus specifieke extra’s die betrekking hebben op zorg. De Harmpje Visserschool richt zich specifiek op kinderen met extra taal- en spraakondersteuning. Andere basisscholen bieden bijvoorbeeld specifieke zorg voor slechtziende kinderen. Leerkrachten zijn hiervoor speciaal getraind en ouders van kinderen die extra zorg nodig hebben, krijgen advies welke school het best bij hun kind past. Op die manier hoeven straks minder kinderen met een busje naar een school buiten Urk.”Wat maakt de Harmpje Visserschool bijzonder in de nieuwe vorm?
Henk Blankestijn: ,,Wij bieden meer aan op het gebied van taal en spraak en werken nauw samen met de Enkschool, die er specifiek is voor kinderen met extra behoeften op dat vlak. Om elke leerling de beste aandacht te geven, worden sommige groepen kleiner, met ongeveer twintig leerlingen. Naast expertiseleerkrachten, hebben we een logopedist en een onderwijsassistent van de Enkschool in huis. In totaal zijn er achttien klassen. De leerkracht richt zich meer op de unieke leerbehoeften van elk kind, in plaats van klassikaal lesgeven. In de onderbouw werken we al volgens deze nieuwe manier en de bovenbouw is hard op weg.”
Alle niveaus komen dus bij elkaar in de klas, is dat niet ‘terug naar vroeger’?
Henk Blankestijn: ,,In zekere zin wel, maar met nieuwe inzichten, ontwikkelingen en mogelijkheden. Dat blijkt in de praktijk goed uit te pakken voor reguliere, voor opvallend slimme en voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben; ze krijgen allemaal gerichte aandacht. In Nederland zijn we tot nu toe vooral bezig geweest met ‘voldoen aan een gemiddelde’, maar ieder kind is anders en ontwikkelt zich op zijn of haar eigen manier. Ik ben daar zelf een voorbeeld van. Als advies kreeg ik mavo. De graadmeter was ‘een gemiddeld kunnen’, het ging niet over mijn kwaliteiten. Ach, ik ben daarna rustig de havo, de pabo en diverse studies gaan doen.’’ Wilfred de Vries haakt op hem in: ,,Inmiddels werkt hij al 34 jaar in het Urker onderwijs en leidt hij vol passie de Harmpje Visserschool!’’ Blankestijn glimlacht enkel en switcht gauw: ,,Ik vind het ontzettend belangrijk dat het kind centraal staat, dat het blij en veilig naar school kan, in een open sfeer. Passend Onderwijs, zoals dat in de nieuwe Harmpje Visserschool vorm krijgt, draagt daaraan bij.”
Stel, broertje heeft extra zorg nodig, maar zusje niet. Kunnen ze dan beiden naar dezelfde school?
Wilfred de Vries: ,,We zoeken de beste oplossing. Is er plek, dan kan het, maar de grenzen van het leerlingenaantal per groep bewaken we. Het zal dus voorkomen dat het niet kan. Alles gebeurt in nauw overleg met de ouders, contact met hen achten we van groot belang omdat ouders hun kind het beste kennen en essentiële informatie kunnen geven. Neem bijvoorbeeld die moeder van dat jongetje dat naar Speciaal Onderwijs moest. Moeder was het daar niet mee eens en vroeg bij ons een gesprek aan. Ze vertelde dat ze met haar zoon een wandeling maakte, zusje was ook mee in de wandelwagen. Zoontje rende weg en moeder riep: koem ier! Hij kwam niet, totdat ze vroeg: ‘Wil je me helpen met de wandelwagen?’ Binnen een mum van tijd stond hij naast haar. Op dat moment had ik een aanknopingspunt over de onderwijsaanpak, gericht op hem. Hij wil helpen, betrokken worden. En het werkt: hij zit in groep twee en gaat blij naar school.’’
Mooi verhaal, maar op Urk gaan procentueel gezien veel kinderen naar Speciaal Onderwijs. Kunnen de scholen zoveel kinderen met extra onderwijsbehoefte wel aan?
Blankestijn: ,,De instroom geschiedt in fasen en kinderen met een extra behoefte worden goed verspreid. Doordat de groepen kleiner worden, is er meer tijd en ruimte. Daarbij worden we natuurlijk ondersteund door speciale leerkrachten. Kijk, hoe je het ook wendt of keert, een kind zit het liefst in de klas bij zijn of haar buurtgenootjes. Ze kennen elkaar en spelen na school samen op de buurt. In zo’n sfeer ontplooien ze zich het beste – het is onderzocht en bewezen dat alle leerlingen daar baat bij hebben. Ze leren van en met elkaar. Momenteel hebben we een pilot voor tien kinderen met taal-spraakmoeilijkheden, die een mediumarrangement aangeboden krijgen. Zij zijn gebaat bij een specifieke aanpak en extra training, ook op het vlak van woordenschatontwikkeling. Dat blijkt ook voor de ‘gewone’ leerlingen veel op te leveren. Neem bijvoorbeeld het communicatiespel, waarin het ene kind spelenderwijs het andere kind op weg helpt. Het mooie is, leerlingen worden zodoende volop betrokken bij hun eigen leerproces.’’
Hiervoor is enig enthousiasme bij de leerkrachten hard nodig, is dat er?
De Vries: ,,Stel dat leerkrachten niet enthousiast zijn, dan is er de mogelijkheid tot interne mobiliteit, ofwel: ze kunnen solliciteren op andere functies binnen Schoolvereniging Rehoboth. Vrijwel alle leerkrachten gáán voor de kinderen. Gelukkig maar, want dat is de kern van het vak.’’
Waar halen leerkrachten hun inspiratie vandaan?
De mannen zijn met elkaar eens: ,,Uit een scala aan zaken! Uit de kinderen, uit collega’s, uit inspiratiereizen die we gemaakt hebben naar Oostenrijk, Engeland en onlangs naar Finland. Finland staat nummer één op de rankinglijst van wereldonderwijs. Opvallend is dat daar weinig getoetst wordt en het onderwijs afgestemd is op de leerling: elk kind een unieke benadering. Leerplicht geldt vanaf zeven jaar en op hun zestiende gaan ze naar het vervolgonderwijs. De leerkrachten zijn allemaal universitair geschoold en geven op hun eigen manier les – wat voor de ene leerkracht werkt, is voor de andere een crime. Inspectie is daar overigens niet. Aan het eind van de rit scoort dit land het hoogst van de wereld. In vergelijking met Nederland: in Finland gaat vijftien procent meer naar de universiteit. Maar goed, nu moeten we niet denken dat we in Nederland zomaar wat doen, want dat is zeker niet het geval. Er zijn ook onderdelen waarop wij echt voorlopen.’’
Het positieve er uitpikken?
Wilfred de Vries: ,,Dat is zeker onze intentie! Het leuke is dat collega’s van buiten Urk nogal geïnteresseerd zijn in onze aanpak. Ze vragen presentaties bij ons aan en na afloop hoor ik vaak: ‘we zijn jaloers!’ Ze doelen op het totaalpakket, want naast de vernieuwende manier van onderwijs, wordt de nieuwe school een prachtig voorbeeld van Passend Onderwijs, wat ook tot uiting zal komen in het ontwerp van het gebouw. Denk aan gezamenlijke ruimtes voor leerlingen die apart werken, of groepen die gedeeltelijk in elkaar kunnen overlopen bij gezamenlijke projecten. Natuurlijk letten we ook op het milieu en bouwen we waar kan zo milieuvriendelijk mogelijk. De school krijgt daarnaast een echte buurtfunctie, met een mooi schoolplein waarop iedereen kan spelen. We hebben de locatie bewust gekozen, zodat-ie goed bereikbaar is voor de verschillende - nog te bouwen - wijken. Ja, de nieuwe Harmpje Visserschool wordt een grote, maar heerlijke uitdaging, die we met vertrouwen aangaan.’’
Omwonenden, ouders van (toekomstige) leerlingen en andere belanghebbenden worden vanaf juni regelmatig op de hoogte gehouden van de vorderingen, door middel van nieuwsbrieven en informatie op rehoboth.nu.
Zó krachtig!
Maartje Visser is Intern Begeleider op de Harmpje Visserschool en volgde samen met alle onderbouwleerkrachten specifieke training voor kinderen met een extra behoefte op het gebied van taal en spraak. ,,Naast alle extra ondersteuning, specifieke kennis en expertise die in de integratiegroepen aanwezig is, is één ding het meest waardevol: kinderen met taal-spraakproblemen zitten in een groep met vijftien goed sprekende kinderen. Elke dag horen zij ‘het goede voorbeeld’. Dat dit zó krachtig zou zijn, hadden we zelf niet durven dromen.’’