SGP Urk was de partij van de arbeiders
Glossy ter ere van 100-jarig jubileum van de lokale staatkundig gereformeerden
Het was een partij die werd opgericht om het Bijbelse geluid meer te laten horen in de samenleving. Maar het Urk van de jaren twintig van de vorige eeuw stond nu niet bepaald bekend om zijn wereldse cultuur. In de praktijk was de Urker afdeling van de SGP vooral een stap in de emancipatie van het kleine christelijk gereformeerde smaldeel van de samenleving. Een partij die pal stond voor de belangen van de gewone man. Rien Bogerd en Bouke de Vries verdiepten zich in de geschiedenis van de Urker SGP. Het resultaat is een glossy die deze maandag verschijnt.
De Urker samenleving was overzichtelijk. De macht lag bij de grote Gereformeerde Kerk, waarvan de leden op de ARP van Abraham Kuyper stemden. De kleinere Nederlands-Hervormde Kerk werd vertegenwoordigd door de CHU en dan was er de Christelijke Gereformeerde Kerk. Die was in 1895 ontstaan. De leden bleven politiek dakloos, totdat in 1921 aangesloten kon worden bij de drie jaar eerder opgerichte SGP van dominee Kersten, die afkomstig was uit de Gereformeerde Gemeenten.
Spookambtenaren
Bij de eerste verkiezingen kwam de SGP meteen met twee zetels in de elf mannen tellende gemeenteraad. Bogerd: ,,Mede-oprichter Riekelt Hoefnagel kwam in de raad, samen met Bertus Keuter. Vooral Keuter liet een sterk sociaal geluid horen. Hij had oog voor de armen en bracht aan het licht dat er sprake was van spookambtenaren: mensen die wel op de loonlijst van de gemeente stonden maar die geen werk verrichten. Daar werd toen meteen een einde aan gemaakt.”
Een terugkerende ergernis van Keuter was het plaatselijke energiebedrijf. Urk was voor stroom destijds afhankelijk van een eigen centrale. Bogerd: ,,De kosten waren volgens met name Keuter te hoog; mensen die niet konden betalen werden zonder pardon afgesloten, maar intussen werd er wel winst gemaakt. Dat ging er bij Keuter niet in.”
In de raad bokste de partij vooral op tegen de grote ARP, die destijds vier van de elf zetels innam en tegen burgemeester Gravestein. Bogerd: ,,Het was de strijd van arbeiders tegen de elite. En daarin vond de SGP soms medestanders onder het grote aantal eenmansfracties in die tijd. Een voorbeeld is dat de SGP de sluitingstijd van horeca op zaterdagavond wilde vervroegen van elf naar tien uur. De burgemeester vond dat de ouders hun verantwoordelijkheid moesten nemen, maar de raad ging uiteindelijk achter de SGP staan.”
Badkleding
Daarnaast trad de partij op als ze zedelijk verval meende te zien binnen de Urker samenleving. Een voorbeeld was dat in de gemeenteraad aandacht werd gevraagd voor plaatsgenoten die, als ze naar het strand gingen om te zwemmen, zich thuis alvast omkleedden en daarna in badkleding over straat gingen.
In 1962 leverde de SGP voor het eerst een wethouder: Lub Post. Hij zou lange tijd een belangrijke rol spelen in de plaatselijke politiek. In 1978 was de SGP voor het eerst de grootste partij van het dorp, maar kwam ze niet in het college. Door de fusie van ARP en CHU was het CDA daarna weer de nummer één.
Bij landelijke verkiezingen heeft de partij al diverse keren de absolute meerderheid behaald, maar plaatselijk lukte dat tot nog toe niet. Bouke de Vries: ,,Dat komt natuurlijk door de komst van Hart voor Urk. Die partij zou je kunnen bestempelen als SGP-light. Het conservatieve smaldeel van Urk is door deze partij in elk geval goed vertegenwoordigd in de lokale politiek: er wordt prima samengewerkt en de drang om weer samen te gaan, die is er momenteel niet.”
De komst van PVV en binnenkort misschien FvD, ziet Bogerd niet als bedreiging voor de SGP: ,,Landelijk bieden ze misschien soelaas voor mensen die het niet eens zijn met het beleid en is er aantrekkingskracht onder jongeren. Maar lokaal zijn deze partijen niet hot. Als Forum erbij komt, dan verwacht ik dat dit vooral ten koste zal gaan van de PVV en niet van de SGP. Het risico is zelfs dat beide partijen door onderlinge concurrentie geen zetel halen.”
Losse boorden en baarden
De SGP is een partij gebleken die koers wil houden. Standpunten veranderen niet of nauwelijks. Toch is de uitstraling wel veranderd. De zwarte pakken en gladde kinnen die in de jaren negentig nog standaard waren, zijn vervangen door tweed, losse boorden en baarden. ,,Maar het blijft natuurlijk een ambt, waarop je gekleed moet zijn”, zegt Bogerd. ,,En uiteindelijk gaat het niet om de poppetjes, maar om de partij!”
