Afscheid na 35 jaar huisarts op Urk
Huisarts Dick Visser kwam in 1986 samen met zijn vrouw Marian naar Urk. Vijfendertig jaar later is de tijd aangebroken om het rustiger aan te doen. Aan de keukentafel in Tollebeek blikken we terug op deze periode aan de hand van uiteenlopende zaken waarmee een huisarts wordt geconfronteerd in zijn praktijk of persoonlijk leven.
,,Het is één van de mooiste gebeurtenissen waar je als huisarts op Urk heel vaak mee te maken krijgt: de geboorte van een kind. Ik denk dat ik bij ruim duizend bevallingen het kind heb mogen halen en nog eens duizend zwangerschappen heb mogen begeleiden, maar waar de bevalling door een collega of een verloskundige is gedaan of dat het noodzakelijk was de bevalling in het ziekenhuis plaats te laten vinden. Mijn vrouw en ik hebben het als heel bijzonder ervaren dat ik zelf onze eigen drie kinderen heb mogen halen. Wel met een collega op de achterhand, voor het geval ik meer nodig zou zijn aan het hoofdeinde dan aan het voeteneind." Marian vult aan: ,,Je moet dan wel goed kunnen functioneren als arts, terwijl het je eigen kind is dat je haalt.” Dick: ,,Voor mij is een bevalling nog steeds één van de meest intieme gebeurtenissen waar je als huisarts mee te maken krijgt.”
Ingrijpend
Een onderwerp dat gelijk emoties oproept is het ziek worden en overlijden van kinderen. ,,Omdat je op Urk heel veel kinderen hebt, overlijden er relatief gezien ook meer kinderen. Procentueel echt niet meer dan elders in Nederland, maar je krijgt er wel vaker mee te maken. Het zijn een van de meest aangrijpende gebeurtenissen die ik heb meegemaakt. Kindersterfte is iets vreselijks, het hoort niet, het is de omgekeerde volgorde.” Hij praat er heel rustig en kalm over, maar uit zijn ogen spreekt de enorme emotie die dit onderwerp bij hem losmaakt. ,,Gelukkig fungeren de collega´s als klankbord. Dat was vroeger al zo met dokter Cense, De Lege, De Visser en Hildering en dat is nu met alle collega’s in Het Dok niet anders. Samen met elkaar over dit soort aangrijpende dingen kunnen spreken is zo ontzettend waardevol. Met elkaar ervaringen uitwisselen is heel belangrijk. De huisartsen op Urk zijn er altijd voor elkaar geweest en dat zal hopelijk ook zo blijven.”
Kapot maken
In de tijd dat de praktijk nog aan huis was, waren de weekenddiensten vaak vrij heftig, vooral op vrijdag- en zaterdagavond. ,,Als Dick weg was naar een bevalling moest ik de deur opendoen. Als er dan iemand in beschonken toestand met een hoofdwond voor je staat, die even daarvoor ook zijn blaas heeft geleegd in je tuin, wat doe je dan. Zo iemand laat je niet alleen in de wachtkamer zitten terwijl je zelf weer op bed gaat”, aldus Marian. Volgens Dick zijn de problemen met overmatig alcoholgebruik er altijd geweest op Urk en door de aanwezigheid van de barretjes misschien wel groter dan gedacht. Plotseling komt dan het sociale in hem naar boven; ,,Mensen moet je niet beoordelen op het moment dat ze dronken zijn. We hebben meerdere keren meegemaakt dat ze een dag later excuses voor hun gedrag kwamen aanbieden.” Over het gebruik van drugs maakt hij zich grote zorgen. ,,Drugs zijn tegenwoordig makkelijker te verkrijgen en het geld daarvoor is er ook, maar het kan zo vreselijk veel kapot maken. Ik zie niet zo vaak een verslaafde zelf op mijn spreekuur, maar des te meer zijn of haar familieleden en naasten die eraan onderdoor dreigen te gaan.”
Preventie
,,De afgelopen tien jaar hebben we hoog ingezet op preventie van hart- en vaatziekten. Collega Kees de Visser heeft daar begin deze eeuw onderzoek naar gedaan en daaruit bleek toen dat er op Urk een oversterfte was van 25% ten opzichte van de rest van Nederland. Een percentage dat ook wel past bij onze beleving, vandaar dat we in actie zijn gekomen. We merken dat het helpt om de boodschap continu uit te dragen. Er wordt bijvoorbeeld meer gebruik gemaakt van de sportschool en de mensen zijn meer gaan bewegen. Het besef is aanwezig dat een gezonde levensstijl meehelpt aan het voorkomen van deze ziekten.”
Hulpvraag
,,Kwalen die geen kwalen zijn bestaan niet.” Dick is daar heel kort en duidelijk over. ,,Elke patiënt die bij mij in de spreekkamer komt wordt serieus genomen. Weet je dat een goed consult uit veel meer bestaat dan het stellen van een diagnose en het voorschrijven van de juiste medicijnen? Heel belangrijk is om de hulpvraag van de patiënt boven tafel te krijgen. Met goed doorvragen proberen we die hulpvraag duidelijk te krijgen. Als dat helder is, wordt de rest van het consult makkelijker. Daarin helpt het weinige verloop in de praktijk. Al 35 jaar deel je vreugde en verdriet met je patiënten en die kennis helpt je ontzettend om de vraag achter de vraag helder te krijgen. Om het duidelijk te maken: je krijgt iemand op het spreekuur met buikpijn. Als je dan weet dat een familielid van die patiënt is overleden aan darmkanker, dan helpt je dat om te begrijpen waar de echte bezorgdheid zit. Ook de opengewerkte torso in mijn spreekkamer gebruik ik vaak daarbij, omdat patiënten meestal niet zoveel weten van het menselijk lichaam.”
Ouderdom
,,Ik merk zelf dat ik ouder wordt en dat de tijd gekomen is om te stoppen. Toen ik dertig was kon ik de hele wereld aan, niets was te veel, tot ik een jaar of twintig geleden een flinke pas op de plaats moest maken. Met beklemming en pijn op de borst werd ik met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Gelukkig kon ik diezelfde dag weer naar huis, maar voor mij werd het toen pas duidelijk dat ik overspannen was. Een leermoment voor mijzelf, omdat ik de signalen van mijn lichaam had genegeerd. Samen met Marian hebben we daarna meer structuur aangebracht in onze dagelijkse routine." Marian: ,,Dus niet eerst alle consulten en visites afmaken en daarna snel nog warm eten, maar om één uur eten en daarna de eventueel nog resterende consulten afmaken. ´s Avonds om zes uur brood eten en daarna pas het werk afmaken. De praktijk ging altijd voor, maar ook het gezinsleven is heel belangrijk, vooral als je te maken hebt met opgroeiende kinderen."
Sterven
Al pratend over ouderdom kom je automatisch bij het onderwerp ´sterven op Urk´. Voor de afscheidnemende dokter een heel dankbaar werk, de terminale zorg. ,,Mensen krijgen de tijd om te sterven op Urk. Nooit heb ik te maken gehad met de vraag om euthanasie. Het bieden van palliatieve zorg, zorg die gericht is op het welzijn van de patiënt en zijn of haar naasten, dat is wat ik altijd heb gedaan. Zorgen dat patiënten in hun laatste dagen comfortabel zijn en rustig kunnen en mogen inslapen. Goede pijnbestrijding verlengt eerder het leven dan dat het bekort, zodat naasten op een goede en rustige manier afscheid kunnen nemen. Mocht er angst zijn voor het einde, dan heeft de ervaring mij geleerd dat een gesprek daarover veel angst kan wegnemen. We mogen toch weten dat er na de dood een nieuw leven begint? Vertrouw op Hem, leg je hand maar in Zijn handen.”
Veranderende tijd
,,Zonder iemand achter je was het veel en veel lastiger geweest, was je zelfs niet op Urk gekomen¨, aldus Marian. ,,Dick ging naar zijn werk en thuis ging alles door. Ik was er toch? In het begin heb ik zelfs nog een aantal jaren als assistente in de praktijk gewerkt. Toen de kinderen groter werden heb ik mijn werk als verpleegkundige weer opgepakt en nu werk ik nog steeds een aantal uren als zzp-er in de zorg. De tijden zijn natuurlijk wel veranderd. Vroeger maakten we bijvoorbeeld gebruik van een semafoon met de cijfers 1 tot en met 4. Een 1 betekende spoedgeval, 2 patiënt in de praktijk, 3 bevalling en 4 het eten staat op tafel. Nu zijn er mobiele telefoons, zijn de praktijken gecentraliseerd en is er de huisartsenpost. Voor de partner van een huisarts is het nu veel gemakkelijker om te (blijven) werken.” Dick vult aan: ,,Het vak van huisarts is in vergelijking met vroeger sterk veranderd. Er is tegenwoordig veel meer mogelijk. Er zijn meer en betere medicijnen gekomen en de behandelmethoden zijn sterk verbeterd. Vroeger was je met een hartinfarct gelijk arbeidsongeschikt voor de rest van je leven, nu ben je vaak zes weken later weer aan het werk. Er gaat de komende jaren nog zo heel veel veranderen in de gezondheidszorg. We werken nu met ongeveer 25 medewerkers in Het Dok. De kennis is te veel geworden om in je eentje te behappen. Binnen Het Dok hebben de huisartsen zich ieder op een deelgebied gespecialiseerd, zodat we bij complexe situaties altijd een collega kunnen vragen.”
Toekomst
,,We kijken met heel veel dankbaarheid terug op de Urker periode. We mochten bij onze patiënten vaak delen in momenten van vreugde, maar ook in die van diep verdriet. Wij hopen, niet alleen vanuit ons vak, maar ook vanuit ons mens-zijn iets voor hen te hebben mogen betekenen.” Voorlopig blijft Tollebeek nog de thuishaven van de familie Visser, maar zoals het er nu uitziet gaan Dick en Marian in 2023 verhuizen naar Deventer. ,,Omdat onze kinderen (Monique, Jan-Willem en Sander) verspreid door Nederland wonen, hebben we besloten daar te gaan wonen. We hebben aan de IJsselkade een appartement gekocht, maar dat moet eerst nog helemaal worden verbouwd, voordat we daarnaartoe kunnen verhuizen."
