Erfgoed = zwerfgoed
Tussen al het gekeuvel aan talkshowtafels en schreeuwerige talentenshows door, zijn er af en toe ook pareltjes van programma’s op televisie te zien. Het verhaal van Nederland is daar een voorbeeld van. Een groots opgezette serie waarin acteur Daan Schuurmans de kijker meeneemt door de geschiedenis. Een beetje als de stripreeks Van Nul tot Nu, maar dan in televisievorm. In de eerste aflevering maakten we kennis met de mensen die ons land bewoonden. Dat waren niet onze verre voorouders, zoals altijd werd aangenomen, die kwamen later pas aanzetten vanuit wat nu Zuid-Rusland is. Ze trokken binnen met wagens op wielen, en namen taal met zich mee waarvan we sommige woorden als koe, schaap, wiel en steppe vandaag de dag nog gebruiken.
Als later tijdens de Tachtigjarige Oorlog de stad Antwerpen in Spaanse handen valt, krijgen we te maken met Vlaamse vluchtelingen. Zij nemen hun schilderkunst en handel mee en bepalen daarmee mede het succes van Amsterdam. Ook Duitsers en Scandinaviërs werden aangetrokken. Gelukzoekers, zouden we ze nu noemen, al zag niet iedereen goud blinken tijdens de Gouden Eeuw.
In het stukje wereld dat we nu Nederland noemen, was het altijd een komen en gaan van verschillende mensen en volkeren. Allemaal lieten ze hun sporen na. Eén ding hebben ze gemeen: voortdurend kregen ze te maken met een veranderend klimaat en dreiging van het water. De Friezen bouwden terpen, de Hollanders dijken, en natte gronden werden drooggemalen.
Ook Urk ontkwam er niet aan. Ooit verbonden aan het vasteland, later een flink eiland in het Aelmere en ten slotte een eiland in de Zuiderzee. De middeleeuwers in het Zuiderzeegebied moesten keer op keer vluchten voor het water, dat beetje voor beetje het land wegsnoepte. Ook hier, op het stukje grond dat overbleef, hebben vroegere eilandbewoners hun sporen achtergelaten. Onder het schuurtje van Hagedoorn vind je sporen van middeleeuwse boeren en liggen beenderen van hun vee. Urk kent ongelooflijk veel erfgoed, waarvan misschien nog een groot gedeelte in de grond ligt te wachten om ontdekt te worden.
Het eiland Urk trok ook mensen van elders aan: Geuzen en scheepvaartlieden, later dichters en kunstenaars. Een aantal van hun werken hangt in Museum het Oude Raadhuis. Erfgoed dat het verhaal van Urk vertelt, van eilandbewoners en Zuiderzeevissers. Boeren die door de stijgende zeespiegel hun heil op zee zochten en leerden leven van het water. Het verhaal
van Urk is het verhaal van Nederland.
Het mooie van erfgoed is dat het kan
worden doorgegeven aan volgende
generaties. De jonge kunstenaars
van JUK mochten voor hun expositie
‘Ontmoetingen’ een bestaand werk
uitzoeken om daar een reactie op te
maken. Het leverde mooie eigentijdse
werken op. En daarmee is er nieuw
erfgoed geboren. Erfgoed saai? Welnee,
het is springlevend!
Jan Maarten Zwaan