Er zijn
Ik las in Het Urkerland over de avond in de Ichtushof over palliatieve zorg. Jammer dat ik toen nog niet terug was in Nederland, want ik was graag toehoorder geweest. De conclusie was dat het meest belangrijke is: 'Er zijn'. In het verband van de avond ging het erover dat je er als zorg-, hulp- of bijstandsverlener moet zijn voor de ernstig zieke patiënt en de naasten. Helemaal mee eens.
Toen ik de titel las, was er toch een andere gedachte bij mij opgekomen. Eentje die ik wekelijks meemaak, wanneer ik aan het bed van een ernstig zieke patiënt sta op de verpleegafdeling of eerste hulp. In een groot aantal gevallen wordt opname op de IC geëist door familie, zelfs wanneer dit in mijn ogen volledig ongepast is, omdat overlijden niet te voorkomen is. Wanneer ik dan aan de familie vraag waarom ze toch opname willen, is heel vaak het antwoord: 'Zodat we voorkomen dat hij of zij er niet meer is.' Met andere woorden is dus ook hier belangrijk: 'Er zijn'.
De nadruk in mijn ziekenhuis in New York ligt op wat de patiënt wil (ze zien dit als de ultieme kwaliteit van zorg). Met andere woorden: als de patiënt opgenomen wil worden op de IC, beademd en gereanimeerd wil worden, dan wordt dat uitgevoerd, ook als dit in de ogen van de medici volstrekt zinloos is. In die gevallen ben ik altijd heel duidelijk naar familie: toen ik dokter werd, heb ik beloofd geen zinloze behandelingen te doen. Sterker nog: in de Nederlandse wet is dat zelfs strafbaar!
Wanneer ik dan met de familie in gesprek ga, maak ik duidelijk dat ik er ben voor de patiënt en voor hen, maar dat ik niet bereid ben handelingen te doen die een onvermijdbaar overlijden alleen maar uitstellen, tenzij er goede redenen zijn, zoals familie die onderweg is om afscheid te nemen. Natuurlijk is dit vaak een moeilijk gesprek voor familie en ook voor mijzelf, aangezien dan zelden over dood gesproken wordt. Zelfs palliatieve geneeskunde spreekt niet open over het overlijden. Het gaat meestal over kleine kansen dat het nog goed komt
en dergelijke. Wat geweldig is van de
palliatieve zorg hier, is dat de palliatieve
zorg nog tot een jaar na het overlijden
van de patiënt 'er is' met het aanbieden
van ondersteuning en hulp.
Het is directheid en eerlijkheid die deze
families tot nu toe enorm heeft geholpen
en velen spraken hun waardering uit voor
die openheid en vooral voor het spreken
over doodgaan en het 'Er zijn'.
Wanneer het 'Er niet meer zijn' realiteit
wordt, is het belangrijk dat de zorg-,
hulp- of bijstandverlener 'Er is', maar
ook blijft.
Jan Bakker