Iets doen
27 januari is een bevrijdingsdag. Op die dag werd in 1945 vernietigingskamp Auschwitz door het Russische leger bevrijd. Afgelopen jaar overleed de laatste militair die aan deze actie heeft deelgenomen. Hij heeft indertijd verslag gedaan van dat bijzondere moment. ‘We braken door de omheining heen en deelden voedsel uit aan de uitgemergelde gevangenen. Ze stonden daar, allemaal in gevangenen-pakken, alleen maar ogen, alleen maar ogen – het was echt verschrikkelijk.’ 27 januari, een dag om nooit te vergeten. Het is een wereldwijde herdenkingsdag geworden: de Internationale Holocaustherdenkingsdag. Om er aandacht aan te geven werd gevraagd op die dag een brandende kaars voor het raam te zetten. Hoewel ik niet zo’n kaarsjesbrander ben, behalve dan voor de gezelligheid, leek het me nu een juiste actie. Licht in de duisternis. Zichtbaar aandacht besteden aan iets waar je zo moeilijk woorden voor kunt vinden. Die brute, industriële, laffe moord op het Joodse volk. Meestal zie ik een kaarsje aansteken als een soort mini-aflaat, maar nu voel ik een sterke aandrang om aan het verzoek gehoor te geven. Je wilt iets doen.
Afgelopen zondag was de Nationale Holocaustherdenking. Die vindt altijd plaats in Amsterdam bij het Spiegelmonument in het Wertheimpark, een klein park in de oude Joodse buurt. Het is altijd een indrukwekkende herdenking. Als het even kan wil ik er bij zijn, maar ook dit jaar is het weer een besloten herdenking. Gelukkig was er de live-uitzending van de NOS. Onder de sprekers waren de burgemeester van Amsterdam en de voorzitter van de Tweede Kamer, Vera Bergkamp. Zij begon haar toespraak met het verhaal over de bevrijding van Auschwitz waarmee ik deze column begonnen ben. Alle toespraken zijn het naluisteren waard. Verhalen op een belangrijke herdenking en onder een steeds toenemende bedreiging. Antisemitisme en fascisme zijn nooit weg geweest, maar nu lijkt het weer echt menens te worden.
Je wilt wat doen. Maar wat kun je doen? Veel! Gelukkig veel meer dan alleen een kaars aansteken. We kunnen ons verzetten tegen oplevende haat. We kunnen ons verzetten tegen overtrokken nationale gevoelens. We kunnen ons verzetten tegen vernedering en tegen dreiging met geweld en tegen fanatisme en ophitsing. Zaken die lijnrecht tegen de wil van Christus ingaan. Ontroerend was zondag de korte toespraak van een kind: Joshua Salomons. Hij vertelde het verhaal van zijn opa. Die was als baby van drie weken in dit Wertheimpark meegegeven aan wildvreemde mensen. Hij had de oorlog overleefd op een boerderij in Brabant. Een korte mededeling waar ontzettend veel opoffering en moed uit spreekt. Na de toespraken werden er bloemen gelegd. Joshua en zijn opa legden ook elk een bloem. Het moment werd overstemd door sirenes van politieauto's. Ik zal wel niet de enige geweest zijn die het bange gevoel bekroop dat dit wel eens symbolisch kon zijn voor de nabije toekomst. Kijk niet weg. Kijk niet werkloos toe. Doe iets.
.