Zoeken naar
de basis

1 augustus 2022, 08:30

Piet van Slooten lokaliseren op een druk schoolplein? Kijk gewoon waar de grootste zwerm kinderen zich bevindt; tien tegen één dat directeur Van Slooten daar het middelpunt is. Sinds januari zwaait hij de scepter op de Groen van Prinstererschool. Niet alleen voor deze basisschool een nieuwe start; zeker ook voor de 54-jarige onderwijsman zelf. ,,Tijdens mijn anderhalf jaar ziekzijn heb ik regelmatig gedacht: ik kom nooit meer aan het werk op school.''

Het was zijn vader die hem richting het onderwijs leidde. Andere gewilde beroepen voor een puber die slecht stil kan zitten en technisch handig is, vielen voor Piet, die al jong kampte met een vergroeiing in zijn rug, af. ,,Dus geen vrachtwagenchauffeur, visserman of bouwvakker. Het onderwijs, dat kun jij Piet, jij bent goed met kinderen, zei mijn vader. Ik zag dat zelf toen niet zo, maar heb zijn raad wel opgevolgd. Na de Mavo, de Havo en daarna de Pabo. Een kleinschalige opleiding in Sneek, dat lag me beter. En mijn vader kreeg gelijk: voor de klas staan, bleek me goed te liggen.'' 

Piet startte met zijn eerste klasje op de Harmpje Visserschool en later de Rehobothschool, maar kreeg zijn draai pas echt goed te pakken op de Koningin Wilhelminaschool. ,,Mijn directeur Gerrit Bos gaf voldoende ruimte om als leerkracht echt uit de verf te kunnen komen. Zeg maar waar je me nodig hebt, zei ik elk jaar, en na een paar keer groep zeven, werd dat ieder jaar groep acht. Die laatste bovenbouwklas, de schakel naar het voortgezet onderwijs, vond ik echt geweldig. Een klas een jaar op sleeptouw, een eenheid worden, ze zoveel mogelijk nog meegeven en dan hup: loslaten weer, in vertrouwen.''

Laat het léven

Regels en methodes, ze zijn onmisbaar in het onderwijs, maar Piet is stellig: ,,Dat is niet heilig. Toen ik op de Groen van Prinsterer kwam begin dit jaar werd ik begroet met: 'o, dat is de uitjesmeester'.'' Lachend: ,,En dat klopt. Ik nam mijn groep altijd mee naar de afvalverwerker HVC, en steevast stond er ook een bezoek van een ervaringsdeskundige op het gebied van verslaving op het programma. Als leerkracht kun je op deze vlakken natuurlijk zelf lesgeven, maar als je iemand kent die echt de expertise heeft, het kan laten léven voor de kinderen, dan is dat altijd beter.'' 

Tijdens zijn eerste halfjaar op de Groen van Prinsterer ging de bezem erdoor. ,,Er stond zo ontzettend veel op het programma: van leerdoelen tot de vreedzame school en diverse projecten. Het team ontlasten, zaken anders indelen en duidelijke regels stellen, dat heeft de prioriteit gekregen. Het onderwijs is ontzettend dynamisch, er veranderen continu inzichten en regels, dan het is goed om eerst rust te creëren, te werken aan de basis. En vooral oog hebben voor het team: wat is er nodig om de leerkracht in zijn kracht voor de klas te hebben staan. Hoe motiveer en enthousiasmeer je je team. De lijnen moeten kort zijn en je kunt het alleen sámen voor elkaar krijgen. Ouders spelen daar ook een rol in. Ook voor de kinderen is duidelijkheid belangrijk. En dan gaat het om basiszaken: netjes in de rij staan, rust in de gangen, niet fietsen op het plein. Als wij de regels niet duidelijk hebben, hoe kunnen we de leerlingen er dan in meenemen?''

Buiten adem

Tijdens de wandeling groet Piet de ene na de andere voorbijganger bij naam. Niet alleen vanwege zijn onderwijsjaren kent hij menig plaatsgenoot, ook de wandelingen die hij drie keer per week met zijn collega Jeannette Brands door het dorp doet, zijn er debet aan. Lekker bezig zijn, wandelen, fietsen, een partijtje badminton, het is Piet ten voeten uit. Maar echt, intensiever, sporten is er niet meer bij. ,,Als ik nu metertje of tien, twintig zou gaan hardlopen, dan schiet mijn hartslag omhoog en kan ik de rest van de dag niets meer. Badmintonnen durf ik daarom dus ook niet meer'', vertelt Piet, terwijl op deze zonnige en vrij warme woensdagmorgen het zweet op zijn voorhoofd parelt. ,,Misschien merk je het ook wel aan de manier waarop ik praat: dat gaat wat lastiger, zo tijdens het wandelen.'' Naweeën van een besmetting met het coronavirus: het hield Piet anderhalf jaar lang in de lappenmand, en helemaal de oude is hij nog altijd niet. 

'Spelen? Ze weten simpelweg niet meer hoe dat moet.'

Piet is geen persoon om bij de pakken neer te gaan zitten, maar de ongrijpbaarheid van het virus heeft hem wel aan het wankelen gebracht. ,,Van de ene op de andere dag kon ik niets meer. Ik werd ziek tijdens de eerste golf in maart 2020. Zo weinig als de dokters toen van het virus wisten, zo weinig weten ze nu nog steeds van de langetermijngevolgen ervan. Uit alle onderzoeken die ik kreeg was aan mijn longen niets te zien; maar lucht, nee dat had ik niet meer. Mijn hart werd danig aangetast door het virus; het heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ik anderhalf jaar lang ziek ben geweest. Twee stappen vooruit, en weer een stap terug. En iedere keer die onzekerheid, het niet krijgen van antwoorden. Ik heb wat dokters en therapeuten bezocht; maar niemand die er de vinger achter kan krijgen, niemand die echt een antwoord heeft.'' Eén gemene deler kwam er wel uit de onderzoeken: probeer te blijven bewegen. ,,De oude ben ik niet. Ik weet ook niet of er nog verbetering mogelijk is, maar dat ik nu kan wat ik kan, is reden genoeg om ontzettend dankbaar te zijn.''

Net voor zijn uitvallen in voorjaar 2020 was Piet gestart met een nieuwe uitdaging. ,,Ik had er net anderhalf jaar als interim-directeur op de Wilhelminaschool erop zitten en was daarna benoemd tot directeur op de Beatrixschool. Een nieuwe stap, een uitdaging, wel eentje waarbij ik het voor de klas staan moest opofferen, maar daar kwam veel nieuws voor in de plek. Als directeur ben je een soort van vliegende keep, je zorgt dat de school draaien kan. Tijdens het reïntegratietraject dat lang duurde, heb ik regelmatig gedacht: ik kom niet meer in het onderwijs terug. Dat ga ik niet meer redden. Helemaal niet toen ik op het zogenoemde tweede spoor terecht kwam. Ik moest bedrijven en instellingen bezoeken om te kijken of dat misschien mogelijkheden voor me bood. Het voelde zo machteloos, was ronduit vervelend, zo'n traject gun ik niemand. Toen kwam opeens de directeurspositie op de Groen van Prinsterer vrij. Een kleine school, een kans. Mijn collega Willem Weerstand van de Frits Bodeschool motiveerde me: Dit biedt jou perspectief Piet, we gaan voor de Groen van Prinstererschool.''

Piet heeft van die beslissing geen dag spijt gehad. Vol lof is hij over zijn team, de formatie voor volgend schooljaar is rond en veelbelovend, en de steun en begeleiding die hij als kersverse directeur van collega-schoolhoofden krijgt, voelen als een warm bad, maar wanneer het over de leerlingen gaat, dan gaan zijn ogen pas echt glimmen. ,,In de kleine dertig jaar dat ik nu in het onderwijs werk, heb ik veel zien veranderen. De kinderen van nu zijn mondiger en vaak veel drukker, en hebben tegelijkertijd veel last van de schermenmaatschappij. Spelen? Ze weten simpelweg niet meer hoe dat moet. Een van de eerste dingen die ik op wil pakken op mijn school is meer uitdaging in het schoolplein. We hebben een saai plein, er ís ook weinig te doen, dus dat heeft echt prioriteit.''

Waardevolle les

Een andere zorg is dat de vanzelfsprekendheid van een stabiele gezinssituatie is veranderd: scheidingen zijn niet meer uitzonderlijk. ,,Dat grijpt me soms echt aan. Dat je het verhaal achter het gedrag van een kind hoort, en opeens begrijpt dat zo'n kind simpelweg niet anders kan. Dat het hem of haar aan veiligheid en liefde ontbreekt. Dan sluit ik me weleens op in de garage en ga aan de slag met het opknappen van een skelter of fiets. Even het verstand op nul. Mijn vrouw Anita en de kinderen weten dan wel hoe laat het is. Eén van de meest waardevolle lessen in mijn leven leerde ik tientallen jaren geleden van mijn opvoedkundeleraar in Sneek. Hij zei: ieder kind, ook degenen die je wel achter het behang kan plakken, heeft een goede, fijne kant. Zoek die kant op en ga vanuit daar aan het werk. Dan heb je een gemeenschappelijke basis om wat te bereiken.''