De Wit, een gevestigde naam op Urk
Met onder anderen een directeur gemeentewerken, een Statenlid en een bekend kappersechtpaar
Het Urkerland duikt geregeld in de achtergrond van echte Urker namen, maar ons dorp telt ook diverse families die zich pas relatief korte tijd geleden op Urk gevestigd hebben. Het vooroordeel dat je er als ‘vreemde’ niet tussenkomt, lijkt niet het geval; hoeveel ‘vreemde’ achternamen zijn er ondertussen wel niet bijgekomen? In deze rubriek worden Urker families met een vreemde achternaam uitgelicht die naar Urk zijn gekomen, hier zijn bleeven klieven en sindsdien niet meer weg te denken zijn uit ons dorp. Met deze keer: de familie De Wit.
Een groot aantal mensen zal nog wel herinneringen hebben aan het echtpaar Jan en Lumme de Wit en aan hun kappers- annex sigarenzaak bij de ‘ouwe skoel’. Of de andere kappers Gerrit en Chiel. En wat te denken van de Arie de Witbrug, waarin de naam van deze familie De Wit dus ook vastgelegd is. Het is op Urk zeker geen onbekende familie.
Arie en Fiene
De familie De Wit komt oorspronkelijk uit Medemblik, waar timmerman Machiel de Wit (1794-1834) is geboren. Zijn voornaam werd ook wel als Maggiel of Michiel geschreven. Rond 1830 is hij met zijn vrouw Geertruij Susanna Stijger en hun kinderen verhuisd vanuit Medemblik naar Den Helder, waar Machiel enkele jaren later op 39-jarige leeftijd overleed. Zoon Hendrik of Henderik, een scheepstimmerman, trouwde hier in 1849 met Aaltje Volten, uit welk huwelijk onder anderen Gerrit Jan de Wit (1849-1898) is geboren. Hij was net als zijn vader scheepstimmerman en trouwde met Jansje van de Graaff. Op slechts 48-jarige leeftijd overleed Gerrit Jan; hij liet zijn vrouw en dertien kinderen na. Na het overlijden van haar man ging Jansje aan de slag als melkverkoopster.
De stamvader op Urk is Arie de Wit, die op 21 maart 1874 in Den Helder is geboren. Hij was de tweede uit het dus grote gezin van dertien kinderen van Gerrit Jan de Wit en Jansje van de Graaff. Hij groeide op in Den Helder en werd in 1895 op Urk aangesteld als rijkskantonnier en tweede havenmeester. Zodoende is de familienaam De Wit dus op Urk gekomen. Op 24-jarige leeftijd trad Arie in het huwelijk met Josephina Maria Tot, beter bekend als Fiene. Ook de familie Tot kent een boeiende geschiedenis. Josephina Maria werd geboren als dochter van Hendrik Tot, afkomstig van Terschelling, en de Urker Marijtje Bakker. Een jong overleden zus boven Fiene had dezelfde namen, Josephina Maria. Toen Fiene pas zes maanden oud was, moest ze haar vader Hendrik al missen. Arie en Fiene kregen samen in totaal elf kinderen, van wie er twee jong zijn overleden. Op een rijtje zijn dit: Gerrit Jan, Maria Hendrika, Jansje, Hendrik, Cornelia Anna Louisa, Jan (jong overleden), Jan, Jacob, Willem (jong overleden), Michiel en Alida.
De eerste drie kinderen: Gerrit Jan, Maria Hendrika en Jansje
Gerrit Jan de Wit (1899-1963) was het eerste kind van Arie en Fiene. In het dagelijks leven werd hij ook wel Gerrit genoemd. Hij stond bekend als een echte ondernemer: naast zijn werk als barbier had hij een verzekeringskantoor, drogisterij en sigarenwinkel. Dat allemaal op Wijk 2-11. Met zijn vrouw Hendrikje Woudhuizen, afkomstig uit Lemmer, heeft hij twee kinderen gekregen: Grietje (1930-2020, getrouwd met timmerman Jan Baarssen) en Arie (1933). De kleinzoon van Grietje, Arjan Baarssen, publiceerde al diverse artikelen over zijn voorgeslacht.
Na Gerrit volgden in het gezin twee dochters: Maria Hendrika (1900-1985) en Jansje (1903-1987). Eerstgenoemde trouwde met sluiswachter Albert Teunis Ras; van hun negen kinderen zijn er enkelen in het Utrechtse Vianen geboren. Jansje en haar man Harmen Post hadden tien kinderen, onder wie de Amsterdamse politieagent Meindert Post en Frans ‘de Fant’. Dochter Josephina Maria Post was getrouwd met Kornelis Koffeman ('de Kiele'), hun gezin is bekend van Rederij Geertruida BV. Ook in deze tak komen de voornamen Arie en Josephina Maria met regelmaat voor.
Hendrik de Wit
Hendrik de Wit (1904-1984) was het vierde kind van Arie en Fiene en de tweede zoon. Hij was timmerman van beroep. Zijn eerste vrouw was Aaltje van Urk, met wie hij in 1932 was getrouwd. Helaas duurde het geluk niet lang, want Aaltje stierf nog geen drie jaar later op slechts 28-jarige leeftijd. Ze hadden toen al een zoontje Arie, dat op dat moment bijna twee jaar was. Deze Arie de Wit (1933-1984) werd op 23-jarige leeftijd directeur gemeentewerken en nam onder andere initiatief het palenscherm op Urk te herbouwen. Naar hem is de in 1989 opgeleverde Arie de Witbrug vernoemd. Arie was in 1961 getrouwd met Aaltje Korf en vader van zoons Hendrik, Gerrit en Jan Rein. Hij overleed op 8 mei 1984 op slechts 50-jarige leeftijd, zo’n vier maanden voor zijn vader Hendrik.
Het tweede huwelijk van Hendrik was in 1937 met Jacobje (Bape) Bos; dit huwelijk werd gesloten in het Utrechtse Baarn. Samen zouden Hendrik en Jacobje nog zes kinderen krijgen, twee zoons en vier dochters. De eerste van de zes was Jan (1939-2014). Hij nam in zijn twintiger jaren het aannemersbedrijf van zijn vader over en trouwde enkele jaren later met Pietertje (Pietje) Baarssen. Ze kregen samen elf kinderen. Jan en Pietje zijn in Canada overleden, het land waar ze in 1992 naartoe waren geëmigreerd. Dochter Josephina Maria (Fiene, 1941-2017) werd twee jaar na Jan geboren. Zij had samen met haar man Hendrik van den Berg een gezin van acht kinderen.
Het vierde kind van Hendrik, en zijn derde zoon, was Rein de Wit (1943-2019). Hij was getrouwd met Grietje Molenaar en hij overleed op 11 januari 2019, een dag voordat hij 76 jaar zou worden. Rein was een veelzijdig man: naast zijn werk als projectmanager bij Rijkswaterstaat was hij statenlid en later burgercommissielid voor de SGP. Ook was hij actief voor de plaatselijke afdeling van het Genootschap Nederland-Israël, als bestuurslid bij het museum en als zondagsschoolmeester.
Dochter Ester (1945-1947) was de vijfde van Hendrik, ze overleed helaas toen ze pas een jaar was. De jongste twee in het gezin waren Ester Anna (1951, getrouwd met Jelle Loosman) en Alieda (Alie, 1955), die getrouwd is met Koos Coenen.
Corrie, Jan en Jacob
Het vijfde kind in het gezin van Arie en Fiene was Cornelia Anna Louisa de Wit (1906-1986), beter bekend als Corrie, getrouwd met visserman Albert Bakker. Ze hadden een gezin van zeven kinderen, onder wie gemeentebode Arie Bakker en garagehouder Pieter Bakker (‘Pietje Pam').
Jan de Wit (1910-1972) was kapper op Wijk 1-14 en samen met zijn vrouw Lummetje Loosman, beter bekend als Lumme, had hij negen kinderen. Ze waren een bekend kappersechtpaar en hadden hiernaast ook een snoepwinkel. Over hen is al een aantal keer in het Urker Volksleven gepubliceerd. De eerste van hun kinderen was Arie (1933-2011) en hij was gelijk ook hun enige zoon. Op 16-jarige leeftijd ging hij studeren aan de kweekschool in Nijmegen en hij zou ruim veertig jaar in het onderwijs werkzaam blijven. Het tweede kind van Jan en Lumme was Helena (1935-2014), ook wel ‘Lena van Jan de Wit' genoemd en getrouwd met IJsselmeervisser Hessel Romkes (UK 8). Derde kind Josephina Maria (Fine, 1937) was getrouwd met Kees Kaptijn.
Na een helaas jong overleden kind in 1939 werd een jaar later de vijfde in het gezin van Jan en Lumme geboren: dochter Andrea (Annie, 1940), die getrouwd was met Pieter Baarssen. In 1943 volgde dochter Maria Hendrika, in het dagelijks leven bekend als Marie, en getrouwd met Riekelt Brands. Dochter Hermina, het zevende kind, werd een jaar later geboren. Miep is getrouwd met Albert de Boer. De jongste twee in het gezin zijn Jansje (Jans, 1946), getrouwd met Teunis Hakvoort, en Marretje (Mops, 1954), getrouwd met Evert Jansen.
Jacob de Wit (1913-1994) was net als zijn broer Hendrik timmerman van beroep. Samen met zijn vrouw Jannetje van Urk had hij twee kinderen. Zoontje Arie (geboren in 1939) overleed na slechts vijf maanden. Een jaar later zag dochter Willempje (Willie, 1940-2003) het levenslicht. Zij trad in 1960 in het huwelijk met Albert van Urk (van de UK 158). Eén van hun acht kinderen is Jacob van Urk (1961), als voorzitter van PO Urk bekend als een van de vissersvoormannen, en hij beroept zich nog trots op zijn De-Wit-genen.
De tweeling en Alida
Op 25 juni 1915 zag een tweeling het levenslicht: Willem om 13.00 uur, Michiel een halfuur later. Willem overleed helaas al na zeven maanden. Tweelingbroer Michiel (Chiel) zou later in de zaak van zijn broer Gerrit gaan werken als kapper. Chiel is in het Groningse Grootegast getrouwd met Aaltje van Weringh, die daar ook geboren was. Eerste dochter Anneke (getrouwd met Jurie Romkes) zag in 1945 op Urk het levenslicht. Vader Chiel, die er dus een van een tweeling was, kreeg vervolgens zelf ook een tweeling. Helaas stierven beide kinderen, zoontje Lambertus en dochter Josephina Maria, allebei na slechts een dag. De twee kinderen die na hen geboren werden, kregen dezelfde namen mee: Lambertus (Bert) de Wit, geboren in 1949 en getrouwd met Trien Kramer, en Josephina Maria de Wit (1952), die getrouwd is met Klaas Kramer. Jongste zoon Arie kwam in 1955 ter wereld.
De jongste van het gezin was Alida (1916-1994). Zij trouwde in 1938 met timmerman Cornelis Jacobus Lievaart, die weduwnaar was van Jannetje Hartman, overigens geen directe familie van de Urker Hartmannen. Uit dit huwelijk had hij dochter Ingetje al gekregen. Zelf was hij geboren in het Noord-Hollandse Sloten, maar zijn wortels lagen in het Zuid-Hollandse Rozenburg.
Cornelis Jacobus en Alida kregen samen nog vijf kinderen. De eerste was Josephina Maria (Jos, 1940), getrouwd met Marten Ruiten. Zoon Arie (1944-1967) overleed op 22-jarige leeftijd; hij voer op de UK 223 ‘Maartje', die op 23 februari 1967 in de Noordzee is gezonken bij een zware noordwesterstorm. Jannetje (Jannie, 1947-2019) was het derde kind en de tweede dochter, zij was getrouwd met Iede de Vries. De jongste twee van Cornelis Jacobus en Alida waren de zoons Harmen (Bram, 1948-2013) en Jan (1950).
Hiermee zijn we aan het einde gekomen van dit verhaal over de veelzijdige familie De Wit, op Urk nu goed voor ruim zestig naamdragers. Daarnaast lopen er inmiddels vele Aries en Fienes rond op Urk, van wie een groot deel dus uiteindelijk is vernoemd naar dit echtpaar De Wit-Tot.
