Geschiedenis waarin Urk en Schouwen-Duiveland samenkomen
In gesprek met burgemeester Cees van den Bos over de Watersnoodramp
Voor burgemeester Cees van den Bos (42) heeft de 70-jarige herdenking van de Watersnoodramp een bijzondere lading. Zelf komt hij van Bruinisse op Schouwen-Duiveland, een eiland dat in 1953 zwaar getroffen is door de Watersnoodramp. Tegelijkertijd is dat het eiland waar meerdere Urkers destijds noodhulp verleenden. Urk en Schouwen-Duivenland delen daarin geschiedenis.
,,Dat vind ik zeer bijzonder. Vanuit mijn jeugd wist ik wel dat er Urker vissersschepen bij Breskens lagen, maar niet dat Urkers bij de hulpacties betrokken waren. Met Riekelt Snoek, die in de documentaire Het water komt te zien is, had ik redelijk wat contact en zo kwam ik erachter. In Bruinisse is destijds een herdenkingsdienst gehouden voor de Watersnoodramp, ik denk 45 jaar na dato, waarvoor schippers uitgenodigd zijn die hulp verleend hebben. Ik weet niet of daar Urkers bij aanwezig waren. Het zou goed kunnen.”
Het hart van de Urker
De aflevering Een muur van water, deel 1 van de documentaireserie, was voor burgemeester Van den Bos indrukwekkend om te zien. ,,Urk kwam ook langs en is mooi in beeld gebracht. De rol die Urkers toen hebben gespeeld vind ik bijzonder. De hulpvaardigheid – die Urkers eigen is – en het inzien van de hoge nood die er was. Het zegt genoeg dat Urkers op zondag naar Zeeland afreisden. Zij hebben, met de weinige informatie die ze hadden, goed ingeschat hoe ernstig de situatie was. Het zegt iets over het hart van een Urker.”
Meegenomen door de golven
De schrijnende verhalen van slachtoffers en nabestaanden kent de burgemeester maar al te goed. ,,Verhalen over zoveel leed en tegelijkertijd zoveel doorzettingskracht vergeet je nooit meer. Ik ken ze vanuit mijn jeugd, en ook van later toen ik wethouder was op Schouwen-Duiveland. Mensen vertelden over de levenslange gevolgen van de watersnood. Tijdens herdenkingen worden die persoonlijke verhalen gedeeld; je ziet wat het doet met mensen, het verdriet dat er zit. Begrijpelijk, want stel je voor: de wind hoost, het is ijskoud, en jij staat in het donker van de nacht op het dak van je huis. Alles om je heen is water. Kinderen worden voor de ogen van ouders door golven meegenomen. Nooit meer teruggevonden. Anderen vonden hun geliefden terug in het prikkeldraad op de dijk. Overleden. Hoe moet dat geweest zijn? Wat een kracht hebben zij gekregen, om daarna toch weer het leven op te bouwen. Wij mogen dankbaar zijn dat we zoiets niet hebben hoeven meemaken.”
Geëvacueerd naar Rotterdam
Het geboortedorp van de burgemeester is relatief gezien minder ernstig getroffen dan omliggende dorpen als Oosterland, Ouwerkerk en Sirjansland. De dijken bij Bruinisse bleven enigszins gespaard omdat een groot gat in de dijk bij Ouwerkerk veel druk wegnam, maar het water kwam er zeker. ,,In Bruinisse tot ruim een meter hoog. Mijn familie moest geëvacueerd worden. Mijn opa was toen 30, oma 28 en vader bijna twee jaar. Ze trokken naar Rotterdam en bleven daar een aantal dagen. Oom Leen, de oudste broer van mijn oma, ging op zoek naar mijn oma’s gezin, vond het in Rotterdam en nam hen mee naar Pernis. Daar woonden ze een paar maanden bij ome Leen thuis. Twee gezinnen leefden zo een aantal maanden in één huis – zoals velen. De schade aan hun huis viel mee, maar zij konden pas na een paar maanden terug naar hun woning in Bruinisse.”
Scheidslijn in de tijd
De ramp heeft een scheidslijn in de tijd gelegd: voor en na. ,,In het gemis van geliefden, maar ook in praktische zaken. Woon je in een huis van vóór de ramp? Dan zit er zout in de wanden. Denk ook aan geulen die er eerder nooit waren; na de ramp wel. De watersnood was natuurlijk ook de aanleiding voor de Deltawerken. Een verdedigingssysteem tegen de zee dat nog steeds wordt doorontwikkeld, want ook die aanleg heeft gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan de zuurstofloosheid in bepaalde wateren, doordat ze afgesloten zijn. Ja, de ramp van '53 heeft verstrekkende gevolgen, die nog elke dag merkbaar zijn.”
Extra dimensie
De noodhulp die destijds verleend is door Urker plaatsgenoten, geeft de geschiedenis voor burgemeester Van den Bos een bijzondere, extra dimensie. Het zijn verhalen waarmee hij onlosmakelijk verbonden is en waarin Urk en Schouwen-Duiveland samenkomen.