De toestand in de wereld en op Urk

9 oktober 2000, 00:00 Algemeen De werkgroep Leven met Verandering heeft afgelopen zaterdag een discussie-avond georganiseerd in de mijnzaal van de oude visafslag. Doel van deze avond was een brug slaan tussen de rechter- en linkerflank van Urk. Volgens de werkgroep is het nodig dat Urkers opbouwend met elkaar in gesprek gaan en zaterdag is de eerste stap gezet om dit ideaal te verwezenlijken. Hans Crebas, lid van de werkgroep en het forum, hield zaterdagavond een inleiding, waarna aan de hand van verschillende stellingen een discussie gevoerd werd. De inleiding van Crebas volgt hieronder.De toestand in de wereld en op Urk. Ook Urk zal gereformeerd worden
Hoe je de wereld ziet, wordt in sterke mate bepaald door je persoonlijke geschiedenis. Daarom wil ik beginnen met iets over mezelf te vertellen. Ik ben opgegroeid in de Noordoostpolder op een boerderij, bij het kleinste dorpje ter wereld: Bant. Drie huizen en drie kerken: katholiek, hervormd en gereformeerd. Drie scholen: katholiek, protestants christelijk en openbaar. Al heel jong vond ik een dergelijke verdeeldheid absurd en een duidelijke uitdrukking van menselijk falen. Dit valt aan kinderen niet uit te leggen en ook niet aan de schepper van hemel en aarde. Als u mij nu vraagt wat mijn beroep is, dan zeg ik: bruggenbouwer tussen mensen; van welke afkomst ook, huidskleur of godsdienst. Dat vindt in Bant z’n oorsprong. Ik ben politiek actief als statenlid van Flevoland. Een bijdrage leveren aan de democratie beschouw ik als een morele plicht, en ook dat heeft een familie-achtergrond. Mijn vader was krijgsgevangene van de Duitsers, mijn moeder was net op tijd in Nederland om niet ten onder te gaan in de Japanse kampen. Op hun boerderij in Groningen konden joden en andere Nederlanders onderduiken. In die traditie wil ik staan: wie de democratie verzaakt, voedt de tirannen.

Zoals u misschien weet, werk ik als coördinator voor VluchtelingenWerk Noordoostpolder en Urk. Je zou kunnen zeggen dat de wereld dagelijks bij mij over de vloer komt, en vanuit die achtergrond behandel ik ons onderwerp: de toestand in de wereld en op Urk. De islamieten hebben van oudsher de toestand in de wereld in drieen verdeeld: de wereld van de vrede, de wereld van de oorlog, en de wereld van de onderhandeling. Maar daar moeten we nog aan toevoegen: de wereld van de geschiedenis, de last van de historische erfenis. Ik geef u een voorbeeld. Het gaat over mijn vriend Omar, een uit Libanon gevluchte Palestijn. Al in zijn moeders buik was hij vluchteling. Hij beschrijft in zijn dagboek een fietstocht op zondag door de Noordoostpolder: van Rutten naar Espel, van Espel naar Creil... Dan ziet hij de afslag naar Urk, maar fietst hard door en zegt tegen zichzelf: daar ga ik niet naar toe, daar wonen fanatieke christenen. Later legt hij mij uit: zij geloven in het oude testament, dat is de wereld van de oorlog. Omar beziet de wereld immers vanuit het oogpunt van de Filistijn (Palestijn). Hij heeft de Bijbel bestudeerd en geeft mij het voorbeeld Numeri 31:17-18: “Nu dan, doodt al wat onder de jeugdigen van het mannelijk geslacht is; en ook alle vrouwen die gemeenschap met een man hebben gehad, zult gij doden. Maar alle jeugdigen onder de vrouwen die geen gemeenschap met een man hebben gehad, zult gij voor u laten leven.” Kortom, alleen de maagden mogen overleven.

Ik heb ze gesproken, de vrouwen die in Servische kampen verkracht werden en van wie de mannen als konijnen zijn doodgeschoten. Wat is het verschil met bovenstaande tekst. Als de bijbel van kaft tot kaft Gods woord is, betekent dit dan dat etnische zuivering behoort tot onze christelijke waarden en normen? Ik zal u zeggen wat ons persoonlijk overkomen is, van een hele andere orde, maar toch.... Een paar maanden geleden schrokken wij om twaalf uur ‘s nachts op van een hevige knal tegen ons raam. Het dubbele glas was ontploft. Daarna hoorden we een brommer snel wegrijden. De volgende dag vonden we in de tuin een wartel met de volgende tekst: “Groetjes van de Houd Urk Zuiver Groep. Sterf!”

Als je niet kunt leven met verandering, dan zoek je vijanden en zondebokken. Dat is de molensteen van de traditie. Ik geef u nog een voorbeeld van wat mij als muzikant is overkomen. We zouden met ‘Leuster’ spelen in de oude afslag op Koninginnedag twee jaar geleden. Toen gebeurde dat tragische ongeluk waarbij jongens achteruit de haven inreden en een van hen verdronken is. Na overleg met de burgemeester en met politiechef Spoelstra besloten wij dat ons optreden natuurlijk niet door kon gaan. We stonden na te praten bij de haven toen een grote dreigende man langs kwam die me staalrecht aankeek en zei: ‘dat komt duur joen ongerechtigeid!’ Door mijn zonde (muziek maken), heb ik iemand vermoord. Hier werd de Bijbel als baksteen in iemands gezicht gegooid, toevallig was ik dat.

Het christendom is toch liefde jegens God en de naaste? Eerlijk gezegd, Jezus is een toonbeeld van vredelievendheid en mededogen, ook jegens hoeren en tollenaars, maar de geschiedenis van het christendom was in hoge mate intolerant en gewelddadig. Wie naar de overzichtslijst kijkt van de kerken op Urk, komt daar 1 keer het woord ‘hervormd’ tegen en acht keer het woord ‘gereformeerd’ in verschillende samenstellingen. Aan kinderen niet uit te leggen. Allen beroepen zich op de reformatie, met name op Calvijn. Een aantal van deze gereformeerde kerken vindt officieel dat democratie des duivels is, en dat de theocratie in ere moet worden hersteld. Zoiets als de godsstaat die Calvijn gevestigd heeft in Genève. Wie de geschiedenis heeft bestudeerd weet, dat Calvijn andersdenkenden meedogenloos vervolgd heeft en ook verbannen uit zijn godsstaat. Calvijn was een geestelijke dictator. Michael Servet, een medestander van Calvijn die op ondergeschikte punten andere opvattingen had, is op gezag van Calvijn op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Ook in Noordoostpolder en op Urk kennen wij de slachtoffers van de absolute godsstaat. Iraniers die gevlucht zijn voor de ayatollahs; Afghanen die gevlucht zijn voor de Taliban...

Als de Reformatie stil blijft staan, dan vergiftigen we onze kinderen met de wereld van de oorlog. Ik las over een elfjarig meisje dat verzuchtte: “ik wou dat er geen God was waarvoor ze vechten...” Maar er is hoop: ook Urk zal gereformeerd worden. Reformatie is een voortdurend proces van verandering, niet de vrieskast van de traditie. Gereformeerd worden wil zeggen: in een globaliserende wereld terugkeren naar de kern van het christendom: de wereld van de vrede, en daaraan onze waarden en normen ontlenen. Tijd- en plaatsgebonden opvattingen kunnen niet langer worden voorzien van het keurmerk: “God’s wil”, of “de wil van Allah”. Daarmee verlagen we God tot het niveau van onze bekrompenheid: ik noem dit de meest zondige daad waartoe een mens in staat is, daar is al het andere kinderspel bij. Ik wil een stukje citeren uit het Urkerland, uit de rubriek “Wij gedenken”. Het geeft heel precies aan waar het met de wereld en met Urk naar toe moet. Graag wil ik iedereen uitnodigen deze tekst goed tot zich door te laten dringen, want hier spreekt de ware onvergankelijke kracht van Urk: “Niemand deed tevergeefs een beroep op haar, sterker nog, men behoefde haar geen hulp te vragen. Zij zag waar die nodig was en onopvallend gaf zij hulp en steun. Haar gastvrijheid was bekend en aan tafel waren er vaak gasten. Zij had een gerijpte mensenkennis en een innerlijke beschaving, die het gevolg was van een nauwlettende omgang met de Bijbel en met God. Zij bereikte mensen waar anderen dat niet konden. Haar vroomheid was als het bloeien van kleine bloemen op ontoegankelijke plaatsen. Eigenlijk was ze niet in te delen bij een bepaalde kerk of groep. Zij was er voor de naaste en had de gave zich aan te passen naar de omstandigheden, de vrede te bewaren, zonder haar identiteit te verliezen.”

Hans Crebas